نیکی کردن به پدر و مادر عمر انسان را طولانی می کند.

رسول خدا(ص) فرمود: هرکه به پدر و مادرش نیکی کند، خوشا بحالش خداوند عمرش را زیاد کرده است(الترغیب والتهذیب 3\137\17).

2 بهشت زیر پای مادران است.

رسول خدا(ص) می فرماید: بهشت در زیر پای مادران است( کنزالعمال 45439).

3 نیکی به مادر بهتر از جهاد در راه خدا:

رسول خدا(ص) فرموده است: به مردی که می خواست در جهاد شرکت کند، اما مادرش مانع او می شد، پیامبر(ص) فرمود: پیش مادرت بمان با بودن در نزد او، همان اجری را داری که با شرکت در جهاد به دست می آوری(کنزالعمال 14569).

همچنین در حدیث دیگری فرموده است رسول خدا(ص): نیکی به پدر و مادر افضل است از نماز و روزه و حج و عمره و جهاد در راه خدا(معراج السعاده ص 384).

امام زین العابدین(ع) فرمده است: و اما حق مادرت بر تو، این است که بدانی که او تو را در جایی حمل کرده است که هیچ کسی دیگر را حمل نمی کند و از میوه دلش، آن به تو داد که احدی به دیگری نمی دهد و تو را با تمام اعضایش حفظ کرد و اهمیت نمی داد که خود گرسنه باشد، اما تو سیر باشی و خود تشنه باشد، اما تو را سیراب کند و خود برهنه باشد، اما تو را بپوشاند و خود در زیر آفتاب باشد، اما تو را سایه افکند و به خاطر تو خواب را از خود حرام سازد و از گرما و سرما نگاهت دارد، تا تو را داشته باشد و از دست ندهد بنابر این، تو جز با کمک و توفیق الهی، از پس قدردانی او بر نمی آیی(بحارالانوار 74\6\1).

4 نیکی بر والدین خود اگرچه زنده باشد یا مرده:

امام صادق(ع) می فرماید: چه مانعی دارد که یکی از شما به پدر و مادرش، زنده باشد یا مرده، نیکی کند، از طرف آنها نماز بخواند، از جانب آنها صدقه بدهد، از طرف آنها حج بگذارد و از طرف آنها روزه بگیرد، تا ثوابش هم به آنها برسد و هم به همان اندازه برای خودش ثواب منظور شود و خداوند عز وجل به واسطه نیکوکاری وصله او خیر و برکت برایش بیفزاید(کافی 2\159\7)؟

5 حق پدر بر فرزند:

رسول خدا(ص) در پاسخ به سوال از حق پدر بر فرزندش فرمود: او را به اسم صدا نزند، پیش از او راه نرود، پیش از او ننشیند و برایش دشنام نخرد(کافی 2\159\5).

6 فرزند و دارائی او از آن پدر اوست:

رسول خدا(ص): به مردی که از پدر خود نزد آن حضرت به شکایت آمه بود فرمود: تو و داراییت از آن پدرت هستید(کنزالعمال 45932).

رسول خدا(ص) مردی به ایشان عرض کرد: من برای خود مال و عیالی دارم و پدرم نیز برای خودش مال و عیالی دارد و حالا می خواهد اموال من را بگیرد، فرمود: هم خودت و هم اموالت از آن پدرت هستید(کنزالعمال 45941).

7 نیکی به والدین پس از مرگ آنان:

رسول خدا(ص)فرموده است: سرور نیکوکاران در روز قیامت، مردی است که پس از درگذشت پدر و مادر خود به آنان نیکی کند(بحارالانوار 74\86\100).

رسول خدا(ص) در سفارشی به مردی فرمد: پدر و مادرت را فرمان برو به آنان(زنده باشند یا مرده) نیکی کن و حتی اگر دستور دادند خانواده و دارائیت را رها کنی، این کار را بکن زیرا این جزئی از ایمان است(کافی 2\158\2).

امام باقر(ع) فرموده است: یک وقت هست که بنده در زمان حیات پدر و مادر خود نسبت به آنان نیکوکار است، اما وقتی می میرند نه بدهی آنان را می پردازد و نه به ایشان طلب آمرزش می کند، و یک وقت هم هست که بنده در زمان حیات پدر و مادر خود ناخلف و نافرمان است و به آنان نیکی نمی کند، اما وقتی مردند بدهی های آنان را می پردازد و برای ایشان آمرزش می طلبد. لذا خداوند عز وجل او را نیکو کار می نویسد(کافی 2\163\2).

پیامبر خدا(ص) در پاسخ به سوال نیکی کردن به پدر و مادر پس از فوت آنان فرمود: آری دعا کردن برای آنان، آمرزش خواستن بر ایشان و اجراکردن وصیتهایشان پس از مرگ آنها و صله رحم کردن با خویشان آنها، و احترام گذاشتن به دوستان آنها موجب نیکوکاری است(الترهیب و الترغیب 3\323\32).

8 نیکی به پدر و مادر هرچند بد باشند:

امام باقر(ع) فرموده است: سه چیز است که خداوند عز و جل در باره هیچ یک از آنها اجازه مخالفت نداده است. برگرداندن امانت به ساحبش نیک باشد یا بد، وفای به عهد نیک یا بد، و نیکی به اطاعت از پدر و مادر، نیک باشد یا بد(بحارالانوار 74\56\15).

امام رضا(ع) فرموده است: نیکی به اطاعت از پدر و مادر واجب است اگر چه مشرک باشد. ولی در معصیت خالق از آنان نباید اطاعت کرد(بحارالانوار 74\72\55).

امام صادق(ع) به مردی که پدرش از مخالفان(شیعه) بود فرمود: با آنان خوشرفتاری کن همانگونه که با مسلمانان دوستار ما خوشرفتاری می کنی(بحارالانوار 74\56\14).

9 بالاترین حقی که والدین بر فرزند خود دارد حق اطاعت است:

امیرالمومنین(ع) فرمود: حق پدر بر فرزند این است که در هرچیزی جز در معصیت خداوند، او را اطاعت کند(نهج البلاغه حکمت 3990 ترجمه محمد بهشتی).

این حکم اختصاص به شریعت آسمانی، یعنی اسلامی ندارد، بلکه در تمام شرایع آسمانی به آن تاکید شده است. قرآن مجید احسان به والدین را جزء پیمانهای وظایف بنی اسرائیل شمرده است: (یاد آورید) زمانی را که از بنی اسرائیل پیمان گرفتیم که جز خداوند یگانه را پرستش نکنید و به پدر و مادر نیکی کنید(بقره 83). یعنی منظور این است که در تمام شرایع آسمانی نیکی به پدر و مادر را جزء واجبات یعنی همردیف اطاعت از خود گفته است خداوند بخشنده مهربان و پیامبرخاتمین(ص).

رسول خدا(ص) فرموده است: نیکویی به پدر و مادر افضل است از نماز و روزه و حج و عمره و جهاد در راه خدا(معراج السعاده ص384).

و در حدیث دیگری فرموده است: هر کس زیارت کند قبر پدر و مادرش را در روز جمعه یا در شب آن یا قبری یکی از پدر و مادر را، برایش حج نیکویی نوشته می شود(مقام پدر و مادر ص72).

10 محبوبترین کارها نزد خداوند:

به نقل از ابن مسعود: پیامبر خدا(ص) در پاسخ به سوال(من) از محبوبترین کارها نزد خداوند متعال فرمود: نماز به وقت، عرض کردم: سپس چه؟ فرمود: نیکی به پدر و مادر(اترغیب والترهیب 3\314\1).

پیامبر خدا فرمود به مردی که نزد ایشان آمد و عرض کرد: آمده ام تا با شما بر حجرت دست بیعت دهم، اما وقتی می آمدم پدر و مادرم گریه می کردن، فرمود: نزد آنان برگرد و آنها را خوشحال و خندان ساز همانگونه که(با آمدنت) گریانشان کردی(الترغیب والتهذیب 3\315\5).

امام رضا(ع) فرمده اند: خداوند عز وجل … سپاسگذاری از خود و پدر و مادر را فرمان داده است، پس هرکی که از پدر و مادرش سپاسگذاری نکند، از خداوند متعال سپاسگذاری نکرده است.

در اینجا با این حدیث و آن آیات قرآنی بسنده می کنیم و انشاءالله اگر جوانان عزیزمان بخواهن برای مطالعه بیشتر بپردازند به کتابهای ذکر شده مراجعه فرمایند انشاءالله بیشتر از این پیدا خواهند کرد اما موضوع ادامه دارد.

آثار احسان به والدین:

آنچه از آیات و روایات بدست می آید، این است که برخی از کارهای نیک و بد، اثر وضعی دارند،یعنی همانطوری که غم و غصه با آنکه مربوط به فکر و روان است بدن را لاغر و ضعیف می سازد و موجب زخم معده و اختلال دستگاه گوارش می شود، احسان به والدین نیز علاوه بر ثواب آن در آخرت در زندگی دنیا نیز موثر است. در اینجا به برخی از اثرات وضعی ناشی از نیکی به والدین اشاره می کنیم.

1 وسعت روزی: رسول خدا(ص) فرمودند: کسی که خواهان طول عمر و گسترش روزی است، به پدر و مادرش نیکی کند(بحار الانوار میشین ص 147).

رفع فقر و نیازمندی: امام صادق(ع) فرموده است: هرکه به پدر و مادرش نیکی کند، هرگز در زندگی دچار فقر نمی شود(همان ج71 ص 82).

برگرداندن نیکی: امام علی(ع) فرموده است: با پدران خود نیکی کنید تا فرزندانتان به شما نیکی کنند (طبرسی،مرزا حسین نور\ مستدرک الوسائیل ج 15 ص 178).

راحتی در حالت مرگ: امام صادق(ع) فرموده است: هرکس دوست دارد خداوند سختی های هنگام مرگ را بر او آسان کند به نزدیکان خود مهربانی کند و به پدر و مادر خویش مهربانی کند(طبرسی،ابوالفضل علی، مشکات الانوار، حیدریه، نجف اشرف ص 147).