قرآن، کتاب آسمانی، کلام الهی، میراث جاودان محمّدی و منبع معارف راستین وحیانی و مشعل فرزوان در زندگی انسانی است.
از این رو شناخت آن و دستیابی به معارف بلندش از وظایف هر خردمندی است. رسول گرامی اسلام(ص)، اهل بیت خویش را مرجع شناخت قرآن معرفی و امت اسلامی را به آنان ارجاع داده است.
فاطمه زهرا(س) درباره‌ی ویژگی‌های قرآن کریم و جایگاه سخن الهی، کلمات بسیار زیبایی را در خطبه‌ای که در مسجد مدینه(1) ایراد نمودند، بیان کرده‌اند که به اختصار به برخی از گفتارها و توصیه‌های حضرتش اشاره می‌کنیم:

1. قرآن گویایی راستگو
«کتابُ اللهِ الناطقُ و القرآنُ الصّادقُ= کتاب گویای الهی است همان قرآن راستگو».
این کتاب دستورات خداوند و اهداف و مقاصد خود را مانند نطق و بیان به روشنی بیان می‌کند و جای هیچ ابهامی باقی نمی‌گذارد.
«صادق» است، یعنی هیچ باطل و خلاف حقیقت در آن نیست.

2. نوری بلند و درخشان
«النُّورِ السَّاطِعِ وَ الضِّیَاءِ اللَّامِعِ= [قرآن] نور فروزان و روشنی درخشان [است]»
«سطوع»(2) به معنای ارتفاع و انتشار است.
«النور السّاطع» یعنی: نور بلند، به این معنا که قرآن، نورش تلألؤ دارد و فراگیر است، در عالم نورافشانی می‌کند.
«ضیاء» (3) یعنی روشنی و «لامع»(4) به معنای روشنی دهنده است؛ یعنی قرآن علاوه بر این که خود نور است و درخشنده می‌باشد، روشنی دهنده هم هست. به این معنا که هم قرآن حق است و از هر باطل و تاریکی به دور است و هم دیگران را هدایتگری می‌کند.

3. روشنی دلایل قرآن
«بَیّنة بصائره= بینایی‌ها و بینش‌هایش آشکار است»
مراد این است که دلایل و برهان‌های قرآن بر توحید و نبوت و قیامت روشن و واضح است و هر شخص ولو دانشمند و فرهیخته نباشد می‌تواند به اندازه‌ی فهم خود از قرآن استفاده کند.

4. رهنمونی به بهشت
«قائدٌ إلی الرّضوانِ اتّباعُه= پیروی از قرآن، پیروان آن را به بهشت رضوان رهبری می‌کند»
«رضوان» یعنی رضایت و خشنودی. رضا و خرسندی پروردگار بزرگ‌ترین خشنودی‌ها و اساس هر سعادت و نیک‌بختی است. بدیهی و روشن است پیروان واقعی قرآن در دنیا و آخرت مورد رضایت خداوند می‌باشند.
بعضی از اصحاب معرفت می‌گویند:‌«رضوان» بهشتی است معنوی و بالاتر از بهشت مادی و لذائذ ظاهری.(5)

5. گوش سپاری به قرآن، وسیله‌ای برای نجات
«مؤدٍ الی النّجاده استماعُه= گوش سپاری دقیق قرآن، سبب نجات می‌شود.»
«سماع» یا «اسماع» به گوش دادن سطحی و ظاهری می‌گویند؛ و «استماع» از باب افتعال به معنای گوش دادن دقیق و عمیق است.(6)

6. دستیابی به حجت‌های الهی
«بِه تُنال حُجَجُ اللهِ المنوّره= به واسطه‌ی قرآن است که به حجت‌های نورانی خدا دست یافته می‌شود.»
یعنی به وسیله‌ی قرآن کریم می‌توان در همه‌ی امور به حجت‌های روشنگر الهی دست یافت، حتی حجّیت عترت و سنت هم از قرآن استفاده می‌شود.

7. جامع تمام احکام و دستورات الهی
ام الائمه(ع) می‌فرماید:
«وَ عَزَائِمُهُ الْمُفَسَّرَةُ، وَ مَحَارِمُهُ الْمُحَذَّرَةُ، وَ بَیِّنَاتُهُ الْجَالِیَةُ، وَ بَرَاهِینُهُ الْکَافِیَةُ ، وَ فَضَائِلُهُ الْمَنْدُوبَةُ، وَ رُخَصُهُ الْمَوْهُوبَةُ، وَ شَرَائِعُهُ الْمَکْتُوبَةُ= به وسیله‌ی قرآن است که به واجبات بیان شده و محرمات منع شده و دلیل‌های آشکار خداوند و برهان‌های کافی او و خوبی‌های زیبایش (مستحبات) و رخصت‌های بخشیده‌اش (مباحات) و قوانین واجبش (مانند حدود و دیات) می‌توان دست یافت.
مراد صدیقه‌ی طاهره(س) این است که قرآن کریم که از پیامبر اسلام(ص) به یادگار باقی مانده است، شامل تمام احکام و دستورات الهی می‌باشد. البته این بدان معنا نیست که مسلمین از ائمه هدی(علیهم السلام) بی‌نیاز باشند، چراکه در همین کتاب آسمانی، با صراحت مسلمانان را به اهل بیت و عترت پیامبر(علیهم السلام) سفارش و راهنمایی می‌کند.
محمد حسن درایتی.

پی نوشت ها
1. بحارالانوار، ج29، ص222-223.
2 . ترتیب کتاب العین، ج2، ص819.
3 . همان، ص1057.
4 . المنجد، ص734.
5 . خطبه حضرت فاطمه زهرا(س) و ماجرای فدک، ص68 (پاورقی).
6 . همان.